Ayas Mehmed Paşa

Ayas Mehmet Paşa (ölümü: 13 Temmuz 1539, İstanbul), I. Süleyman saltanatı döneminde 14 Mart 1536-13 Temmuz 1539 arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Ayas Mehmed Paşa Avlonya'da doğmuştur.Babası İşkodralı, annesi Avlonyalı idi. Bazı kayıtlardan babasının 1522'den sonraki bir tarihte İslamiyeti kabul ederek Mehmed adını aldığı anlaşılmaktadır. Diğer üç kardeşi Avlonya'da papazdı.

Ayas Mehmed Paşa devşirme olarak saraya alındı ve Yavuz Sultan Selim zamanına kadar Enderun'da eğitim gördü. Yavuz Sultan Selim'im İran seferine katıldı ve 23 Ağustos 1514 Çaldıran Savaşı'nda bulundu ve 1515'de Memluklulari tutan Dulkadiroğulları beyi Alaüddevle Bozkurt Bey üzerine yapılan Hadım Sinan Paşa komutasindaki yan sefere katıldı.1516 ve 1517'de Yavuz Sultan Selim'in Mısır Seferi'ne de katıldi. 1517'de yeniçeri ağalığı görevine getirildi. 1517'de Ridaniye Savaşı ve Kahire'nin ele geçirilip sonradanTomanbay'ın yaptığı hücumlara karşı ve onun yakalanmasında büyük katkısı olmuştur.1519'da Kastamonu sancakbeyliği görevine getirilmiştir. 1520'de Anadolu beylerbeyi olmuştur. Bu görevde iken Suriye'de Canberdi Gazali İsyanı'nın bastırmak için Anadolu eyaleti askeri başında Suriye'ye gönderilmiştir.^[2] Bu isyanın bastırılmasından sonra Mart 1521'de Şam beylerbeyi yaptı. Bu görevden sonra Rumeli beylerbeyi oldu. Yeteneği sebebiyle İstanbul'a kubbealtı veziri olarak getirilerek 1523'te üçüncü vezir, daha sonra ikinci vezir tayin edildi.

Bu görevindeyken Pargalı İbrahim Paşa'nın katli üzerine 14 Mart 1536'da vezir-i azamlığa getirildi. 13 Temmuz 1539'da veba hastalığından vefat eden Ayaş Mehmed Paşa kabri Eyüp'te bulunmaktadır.7

Sicill-i Osmani'de şöyle değerlendirilmektedir:

Akıllı ve adaletli ise de tedbirsizdi. Çok hayratı vardır.

Günümüz Osmanlı kişileri hakkında önemli bir biyografi eserinde ise şu değerlendirilme yapılmıştır:

Akıllı ve hükümet işlerinde mutedil bir kimse olmakla birlikte, silik bir şahsiyete sahip(ti).

Ayas Mehmed Paşa'nin kadınlara düşkünlüğü bilinmektedir. Konağında bir defa kırk beşik sallandığı ve "Ayas Paşa karakola çıktı" deyimine sebep olduğu ifade edilmiştir. Vefatının ardından geride 20 civarında kız ve erkek çocuk bıraktığı belirtilmektedir.

Beyoğlu, İstanbul'daki (Ayaspaşa) semti Ayas Mehmet Paşa'nın konağının bulunduğu semt olduğu için ismini taşımaktadır.

Tekirdağ Saray ilçesinde kendisi tarafından Ayaspaşa Camii'ni inşa ettirmiştir, yine bu ilçe de caminin bulunduğu mahalle Ayaspaşa Mahallesi ismini taşır.

Kaynakça

1. Alper, Ömer Mahir "Ayas Mehmed Paşa" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.272 İŞBN:975-08-0072-9
2.  "Ayās Paşa", M.Th.Houtsma et al (ed) (1913-1938.)Encyclopaedia of Islam, Leiden:Brill Publishers.
3.  Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN:975-333-0383 C.I s.446-447