Sarıkamış'tan Esarete (1915-1920) (Tuğgeneral Ziya Yergök'ün Anıları)

Ziya Yergök'ün anılarını genel anlamda güzel buldum. Ama bazı kısımlarını bilinçli ya da bilgi eksiliği sebebiyle sığ kalmış olduğunu düşünüyorum. Ve yorumlama yaparken Enver Paşa'yı da , Hafız Hakkı Paşa'yı da ve Hasan İzzet Paşa'yı da eleştiriyor. Fakat sonuç yine Enver Paşa'ya patlıyor. Aşağıda kendince felaket sebeplerinden bahsediyor. Bu maddelerden biri de subaylar maddesi onun altında yazan açıklama da: ''Teğmeninden kolordu komutanına kadar subaylarımızda görev aşkı yoktu.'' diyor. Bu maddeyi yazmış fakat Hasan İzzet Paşa'yı bu harekatın sorumluluğunda tutmamış. İzzet Paşa'nın da, Harbiye Nazırı Enver Paşa'nın emirlerini dinlemediğini es geçmiş. Hafız Hakkı'nın emirlere uymayıp, planda olmayan Allahüekber Dağlar'ını da plana izinsiz dahil ettiğini, orduyu orada kırdırdığını ve Sarıkamış'a vaktinde gelemediğini yazmış ama yine tabiri caizse kabak Enver Paşa'ya patlamış. Bu gibi düşüncelerinin sebebi bence esir düşmesi ve sonrasında yaşadıkları bir sebep olabilir. Eserin ikinci kısmı Esaret Yılları oldukça geniş bilgiler sunuyor.

Sarıkamış Felâketini Doğuran Nedenler

1)Kış.

Ordu bu yüzden felç olmuştur. Düşmanın top, tüfek ve kuvvet üstünlüğü ile bize verdirdiği kayıp korkunç kış mevsiminin verdirdiği kaybın onda biri kadardır.

2) Enver Paşa'nın tecrübesizliği ve çılgınca hareketleri:

a) Komutayı ele aldıktan sonra kolları, birlikleri birbirine bağlayacak, hareket birliğini sağlayacak emirleri pek seyrek vermiştir.

b) Ordu komutanlığını fırka komutanlığına çevirmiştir.

c) Kolordu ve fırka komutanlarını ıskartaya çıkarmıştır.

d) Tüm birliklere emir verip maiyetindekileri kontrol veya irtibat subayı olarak görevlendireceği yerde, alayları ayrı ayrı emirlerle bizzat sevk ve idare etmiştir.

e) Bir alay bozulduktan sonra aynı görevi öbür Alay'a vermiş, böylece başka alayların da tepelenmesine neden olmuştur.

f) Kışı, birliklerin durumunu düşünmeksizin, düşmanı da hiçe sayarak hemen Sarıkamış' alabileceği kanaatini besleyen Enver Paşa, işin kolay olmadığını, planlarının suya düştüğünü gördükçe sinirlenmeye başlamış, âdeta ne yapacağını şaşırmıştır.

3)Hafız Hakkı Paşa'nın tecrübesizliği ve çılgınca hareketleri:

Şöhret peşinde koştuğu için emir ve amaç dışında hareket edip 10'uncu Kolordu'yu Allahüekber Dağları'nda mahvetmiş, Sarıkamış'a zamanında yetişememiştir.

4)Subaylar:

5) Erlerin maneviyatının kırılması

6) Sarıkamış bölgesinin ormanlık oluşu (sayfa: 123/124)

HAZIRLAYAN: BURAK CAN