Osmanlı Devleti Dış Borçları Yüz Yıl Süren Cendere (KİTAP İNCELEMESİ)

OSMANLI DEVLETİ DIŞ BORÇLARI YÜZ YIL SÜREN CENDERE

YAZAR: Dr. Biltekin Özdemir

Yayınevi: Remzi Kitabevi

Basım:2018

Sayfa: 232

KİTAP BİLGİSİ

Ülkemiz ekonomisinin geçmişine ve geleceğine ilgi duyan herkesin Osmanlı İmparatorluğu dönemindeki dış ekonomik ilişkileri ve özellikle dış borçlanmaları mutlaka bilmesi gerekir.

Dış borçlanma-büyüme ilişkisi günümüzde bile tartışmalı bir
konudur. Borçlanma sürecinin uzun vadede ekonomik büyüme ile olumsuz bir ilişki içinde olduğu görüşü yaygındır.

Bu saptamaların ışığında titiz bir çalışmanın ürünü olan bu kitabın, başta siyasetçiler, siyasete ilgi duyanlar; kamu ve özel sektörün üst düzey yöneticileri olmak üzere tüm sivil toplum kuruluşları; iş dünyasından finansal sektör ilgilileri, bankacılar ve maliyeciler; akademisyenler, öğrenciler ve ilgili tüm yurttaşlar için yararlı olacağına inanıyoruz.

KİTAP YORUMU :

Eser 1854/1914 yılları arasında ki Osmanlı Devleti'nin mali durumunun kısa bir özeti niteliğinde. Detaylı mali durum için kullanılan kaynakça da değerli eserler mevcut. Osmanlının ilk devirlerinden, Cihan Harbi sonrasına kadar özellikle borçlanma konusuna değiniyor. Emperyalist mekanizmanın Osmanlı'nın içine son dönemlerde değil en başından itibaren girdiğini ve sabırla bekleyip artık düşüş yıllarında devletin para piyasasını ele geçirdiğini göreceksiniz. Aslında bu yöntemi Osmanlı'da kullanıyordu. Buna örnek; Kanuni Sultan Süleyman'ın Rodos Seferi öncesinde adaya seçili kişileri gönderip ada içerisinde ticaret yaparak belli bir kesimi daha fetih gerçekleşmeden buna hazırlamasıdır. Osmanlı Devleti'nin yıkılışına onlarca cevap verilebilir fakat hızlanmasının en büyük sebebi kesinlikle ekonomisinin hızla kravatlı tefecilerin büyük iş adamları versiyonlarının eline teslim edilmesi olmuştur. 1908 yılından sonra İttihat ve Terakki'nin yapmaya çalıştığı ama savaş dönemleri dolayısıyla tam olarak gerçekleşmeyen ancak Cumhuriyet sonrası daha iyi adımların atıldığı Milli Ekonomi- Milli Burjuvazinin ne kadar önemli olduğunu eminim kitap sonu anlayacaksınız.

ALINTILAR:

OSMANLILARDA PARA BİRİMLERİ VE 1844 PARA REFORMU (sayfa 22)

1850-1914 döneminde Osmanlı altın lirasının diğer paralara göre paritesi şöyle idi:
1 İngiliz Sterlini = 1,1 Osmanlı Lirası
1 Fransız Frangı = 0,044 Osmanlı Lirası
1 ABD Doları = 0,229 Osmanlı Lirası

DÜYUN-U UMUMİ YÖNETİMİNE TAHSİS EDİLEN GELİRLER (sayfa 80)

Düyun-u Umumiye İdaresi'nin yönetim ve sorumluluğuna;
1)RÜSUM-U SİTTE İdaresi'ne bırakılan;
*Pul resmi (Damga Vergisi),
*Alkollü içkiler (rakı, şarap ve bira gibi ispirtolu içkiler) vergisi (gümrük resimleri hariç)
*Tütün tekeli geliri (bu kaleme Reji İdaresi'ne kiralanan tütün gelirleri girer; tömbeki tütününün gümrük resmi ve öşürü hariç),
*İstanbul, Bursa, Edirne ve Samsun ipek kozası aşar gelirleri,
*İstanbul ve çevresi balık avı (saydı mahi) vergisi,
*Tuz tekeli resim gelirlerinin oluşturduğu, 6 kalem gelir türüne ek olarak,
2)Ayrıca:
*Halen %8 olarak dondurulmuş bulunan gümrük resminin ileride yükseltilmesi halinde elde edilecek gümrük geliri fazlası ile ,
*Temettü vergisinin (gelir veya kazanç vergisinin) yükseltilmesinden sağlanacak gelir fazlasından,
*Doğu Rumeli eyaleti gelirlerden,
*Kıbrıs Adası yıllık gelirlerinin fazlası,
*Bulgaristan emaretinin yıllık gelirlerinden,
Yapılacak düzenlemeler sonucu Devlet gelirlerinde sağlanacak ek artışlardan, oluşan gelirler de bırakılmıştır.

Ziraat Bankası'nın ilk kuruluşundaki görevleri şunlardı:  (sayfa150)
*Satılması mümkün olmayan gayrimenkul rehini ve kuvvetli kefalet karşılığında çiftçiye kredi kullandırmak,
*Faiz karşılığında tevdiat kabul etmek,
*Ziraat'le ilişkin sarraflık ve aracılık işleri yapmak

SAYFA 9

1838 yılında İngiltere ile imzalanan Balta Limanı Ticaret Anlaşması Osmanlı İmparatorluğu'nu Avrupa kapitalizminin pazarı haline getirmiş, onu önce sanayi kapitalizminin, ardından da finans kapitalin egemenliği altına sokarak, dünya sistemine eklemleştirmiştir.

HAZ: BURAK CAN
İLETİŞİM: ebrkcn@gmail.com