HALİFELİKTEN SONRA SALTANAT DÖNEMİ - ABBASİLER (750-1258) -

ABBASİLER (750-1258)

İlk halifeleri; Ebu Abbas Abdullah, daha sonrada Hz. Muhammed'in amcası Abbasın soyundan gelen Ebu Cafer Mansur'dur. Başkenti Bağdat olan Abbasiler en parlak dönemlerini Harun Reşit döneminde geçirmiştir. Bizans Abbasiler döneminde vergiye bağlanmıştır. Emevilerin yıkılmasından sonra İspanya hariç olmak üzere İslam dünyasında siyasal işbirliğini sağlamışlardır.

Abbasiler 751 yılında Talas Savaşı'nda Türklerle ittifak kurmuşlardır. Bu ittifaktan sonra Türkler kitleler halinde Müslüman olmaya ve Abbasi Devleti yönetimi ve kadrolarında önemli roller almaya başlamışlardır. Abbasiler, arapları üstün görme politikasından vazgeçerek Türk ve İran kökenli kişileri üst düzey görevlere getirmişlerdir. 782 yılında İstanbul kuşatılmış fakat başarılı olunamamıştır.

Emir'ül-Ümera denilen komutanlarının bölgelerinde bağımsız olmaları ile Tavaif-i Mülük denilen devletler kurulmuştur. 1055 yılında Büyük Selçuklu Devleti Sultan'ı Tuğrul Bey'in Bağdat'a gelişi, doğu ve batının sultanı unvanını alışı ile siyasi güç Türklere geçmiştir. Abbasiler 1258 yılında Moğol Devleti İlhanlılar tarafından yıkılmıştır.

Abbasiler kültür ve medeniyet alanında; ilk rasathaneyi Bağdat'ta kurmuşlardır. Matematikte cebiri (denklemleri) bulmuşlardır. Mutezile Mezhebi (kaderi kabul etmez) Abbasiler döneminde ortaya çıkmıştır.

Me'mun ve Mu'tasım zamanında Türklerle ilişkilere önem verilmiştir. Bu dönemde Türklerin görev aldığı ilk İslam devleti olan Samerra ordugah şehri kurulmuştur.

Bu dönemde bilim ve kültüre de ayrıca önem verilmiştir. Vezirlik makamı ve Divanı oluşturulmuştur. Bağdat'ta Beytü'l-Hikme (Bilgelik evi) ismiyle adlandırılan, çok yönlü eğitim veren ilk yüksek öğrenim kurumu kurulmuştur. Eski Hint, Yunan ve Helenistik eserleri Arapça'ya tercüme ederek medreselerinde okutmuşlardır. Bu sayede Abbasiler döneminde Bağdat önemli bir kültür merkezi haline getirilmiştir.

Abbasiler ümmetçi bir millet olup, milliyetçi politika izlememişler, hoşgörü politikasını uygulamışlardır.

ABBASİLER DÖNEMİNDE TÜRK-ARAP İLİŞKİLERİ İSE;

Abbasiler döneminde Türk-Arap ilişkileri kısaca şu şekilde özetlenebilir:

1. Abbasiler ve Türkler arasındaki ilişkiler Talas Savaşı ile başlamıştır.

2. Hoşgörülü bir yönetim anlayışı benimseyen Abbasiler Türklere askeri, idari görevler vermişlerdir.

3. Türkler Bizans sınırına kurulan Avasım eyaletlerine yerleştirilmişlerdir.

4. Abbasi halifesi Mutasım , Bağdat yakınlarında kurduğu Samara Şehrine Türkistan'dan getirdiği Türkleri yerleştirmiştir.

5. Gazneliler ve Selçuklular, Şii Büveyoğullarını yenerek Abbasi halifelerini himayeleri altına almışlardır.

Abbasilerin Türklerle iyi geçinmesindeki ve Türklerin Araplara karışmasını önlemelerindeki asıl amaç; Türklerin askeri yeteneklerinden faydalanmaktır.